Ποιες είναι οι βασικές αγορές Κεφαλαίων και Χρήματος στη χώρα μας
Οι βασικές αγορές κεφαλαίων και χρήματος στη χώρα μας είναι:
— η Κεφαλαιαγορά ή Πρωτογενής Αγορά
— η Χρηματιστηριακή Αγορά ή Δευτερογενής Αγορά, και
— η Χρηματαγορά
Η Κεφαλαιαγορά (Πρωτογενής Αγορά)
Όπως ακριβώς ακούγεται η λέξη, πρόκειται για την αγορά κεφαλαίων. Δηλαδή, πρόκειται για το χώρο που κάποιος ή κάποια επιχείρηση μπορεί να βρει τα κεφάλαια που χρειάζεται. Όπως ακριβώς όλα τα προϊόντα αγοράζονται με χρήματα, έτσι και τα κεφάλαια αγοράζονται με χρήματα.
Η Κεφαλαιαγορά ή Πρωτογενής αγορά, είναι η αγορά από την οποία πραγματοποιείται η μακροπρόθεσμη, συνήθως, άντληση κεφαλαίων, με σκοπό οι πόροι που συγκεντρώνονται να επενδύονται σε παραγωγικά κεφάλαια.
Όλοι γνωρίζουμε ότι, όταν χρειαζόμαστε χρήματα για τις προσωπικές μας ανάγκες ή για την επιχείρησή μας, μπορούμε να απευθυνθούμε σε μία τράπεζα και να τα δανειστούμε, πληρώνοντας όμως τον ανάλογο τόκο, ο οποίος προσδιορίζει το κόστος του δανείου. Χρήματα, όμως, ειδικά για τις επιχειρήσεις που είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο, δεν προσφέρουν μόνο οι τράπεζες.
Χρήματα προσφέρει και το Χρηματιστήριο, τα οποία βρίσκει μέσω του επενδυτικού κοινού.
Τα επενδυτικό κοινό, είναι όλοι αυτοί που διαθέτουν κάποιες αποταμιεύσεις και προσπαθούν να τις αξιοποιήσουν καλύτερα, είτε καταθέτοντας τα χρήματά τους σε τράπεζες, είτε δανείζοντας το Δημόσιο, μέσω των Ομολόγων και των Εντόκων Γραμματίων που εκδίδει, είτε διαθέτοντας τα ρευστά – διαθέσιμά τους απευθείας σε επιχειρήσεις, μέσω του Χρηματιστηρίου, με δημόσιες εγγραφές και αυξήσεις μετοχικών κεφαλαίων.
Όπως όλοι αυτοί που χρειάζονται κάποια χρήματα για να κάνουν τη δουλειά τους, απευθυνόμενοι σε μία τράπεζα πληρώνουν τον ανάλογο τόκο, έτσι και οι επιχειρήσεις, που, είτε είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο, είτε πρόκειται να εισαχθούν, πρέπει να καταβάλουν το αντίστοιχο αντίτιμο.
Το αντίτιμο αυτό, είναι οι μετοχές που εκδίδονται και οι οποίες διατίθενται, μέσω της αύξησης μετοχικού κεφαλαίου, με δημόσια εγγραφή, σε αυτούς που τις αγοράζουν. Επομένως, οι επιχειρήσεις που αντλούν κεφάλαια μέσω του Χρηματιστηρίου, στην ουσία αναζητούν να αποκτήσουν συνεταίρους.
Όμως, για να πραγματοποιήσει κάποια επιχείρηση την άντληση κεφαλαίων μέσω του Χρηματιστηρίου, χρειάζεται πρώτα να κάνει αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου και στη συνέχεια να προχωρήσει, μέσω της δημόσιας εγγραφής, στην πώληση (διάθεση) των νέων κεφαλαίων, που θα προκύψουν από την αύξηση αυτή. Έτσι αν π.χ. μία επιχείρηση έχει 200.000 μετοχές που η τιμή τους είναι 100€ η μία, αυτό σημαίνει ότι η χρηματιστηριακή αξία της εταιρείας αυτής είναι 20.000.000€.
Όταν, όμως, η επιχείρηση αυτή θελήσει να αυξήσει το κεφάλαιό της και εκδώσει π.χ. 20.000 νέες μετοχές, τις οποίες θα διαθέσει στο επενδυτικό κοινό με δημόσια εγγραφή στην τιμή των 100€ εκάστη, τότε θα αντλήσει (συγκεντρώσει) άλλα 2.000.000€, τα οποία θα χρησιμοποιήσει ενδεχομένως για τη χρηματοδότηση κάποιου παραγωγικού της έργου. Με τη διαδικασία αυτή εισέρχεται στην επιχείρηση νέο “ζεστό” χρήμα.
Ανακεφαλαιώνοντας, διαπιστώνουμε ότι, οι κύριοι πρωταγωνιστές που μετέχουν στην Πρωτογενή Αγορά τίτλων είναι:
— οι εταιρείες, ιδιωτικές ή δημόσιες, που εκδίδουν τις μετοχές
— οι ανάδοχοι (αντιπρόσωποι – μεσάζοντες), που αναλαμβάνουν και επιμελούνται την έκδοση των μετοχών, και
— οι επενδυτές (αγοραστές) των κινητών αυτών αξιών (μετοχών – ομολογιών).
Το δικαίωμα του αναδόχου στις νέες εκδόσεις τίτλων, το είχαν στη χώρα μας μέχρι πριν λίγα χρόνια μόνο οι εμπορικές τράπεζες. Από το 1988 όμως, το δικαίωμα αυτό απέκτησαν και όσες Ανώνυμες Χρηματιστηριακές Εταιρείες Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών (ΑΧΕΠΕΥ) είχαν τις προϋποθέσεις (ορισμένο μετοχικό κεφάλαιο κλπ.).
Η Χρηματιστηριακή Αγορά (Δευτερογενής Αγορά)
Το επόμενο στάδιο, μετά την ολοκλήρωση των διαδικασιών της Πρωτογενούς Αγοράς, είναι η άμεση διαπραγμάτευση των τίτλων (μετοχών και ομολογιών), η οποία γίνεται μέσω του Χρηματιστηρίου Αξιών.
Πρόκειται για την αγορά στην οποία διαπραγματεύονται τα χρεόγραφα, τα οποία δεν προσφέρονται στους επενδυτές για πρώτη φορά,
Δηλαδή, μέσω του Χρηματιστηρίου, πωλούνται και αγοράζονται οι μετοχές που δημιουργήθηκαν, αλλά και αυτές που προϋπήρχαν από προηγούμενες αγορές.
Με τη διαδικασία αυτή των συναλλαγών παρέχεται η δυνατότητα, στους μεν κατόχους αξιογράφων (μετοχών – ομολόγων) να ρευστοποιησουν τους τίτλους, μέσω των δυνάμεων της προσφοράς και ζήτησης, αποκομίζοντας τυχόν υπεραξίες, στους δε επενδυτές να τους αγοράσουν σε μία τιμή που αυτοί επιθυμούν.
Όπως διαπιστώνουμε, στη δευτερογενή αγορά, με τις αγοραπωλησίες των τίτλων, δεν δημιουργούνται νέοι τίτλοι, απλά τα υπάρχοντα αξιόγραφα (μετοχές, ομολογίες, κ.ά) αλλάζουν χέρια. Εκείνοι που άμεσα ωφελούνται ή ζημιώνονται από τη διαδικασία αυτή είναι οι επενδυτές.
Οι εταιρείες δεν ωφελούνται άμεσα από τις χρηματιστηριακές συναλλαγές, αφού δεν εισπράττουν επιπλέον χρήματα. Ωφελούνται όμως έμμεσα και μάλιστα σημαντικά, γιατί με τις μεταβολές στις τιμές των μετοχών προς τα πάνω, αυξάνεται η χρηματιστηριακή τους αξία.
Οι χρηματιστηριακές συναλλαγές από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 διεξάγονται στη χώρα μας από τις Ανώνυμες Χρηματιστηριακές Εταιρείες (ΑΧΕ) και τους νόμιμους εκπροσώπους τους, καθώς και από ορισμένες Εταιρίες Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών (ΕΠΕΥ), που έχουν τις προϋποθέσεις.
Απαγορεύεται σήμερα ο χρηματιστής να είναι φυσικό πρόσωπο, όπως συνέβαινε στο παρελθόν.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, οι χρηματιστηριακές συναλλαγές διεξάγονται ηλεκτρονικά μέσω του μηχανογραφικού Αυτόματου Συστήματος Ηλεκτρονικών Συναλλαγών (ΑΣΗΣ) και ήδη εφαρμόζεται το Ολοκληρωμένο Αυτοματοποιημένο Σύστημα Ηλεκτρονικών Συναλλαγών (ΟΑΣΗΣ).
Συμπερασματικά, μέσω του Χρηματιστηρίου Αξιών:
— ρευστοποιούνται εύκολα τα αξιόγραφα
— επιτυγχάνεται η ομαλή εκτέλεση των πράξεων κάθε είδους συναλλαγής, και
— καθορίζεται η τιμή που προκύπτει από τις επικρατούσες δυνάμεις της αγοράς, δηλαδή της ζήτησης και προσφοράς
Η Χρηματαγορά
Η Χρηματαγορά, είναι κατά κανόνα η βραχυπρόθεσμη αγορά, όπου επενδύονται και διαπραγματεύονται τα βραχυπρόθεσμης διάρκειας κεφάλαια.
Αποτελείται από τη διατραπεζική αγορά, η οποία επιδίδεται σε βραχυπρόθεσμες παροχές και λήψεις δανείων, την αγορά συναλλάγματος και τα διάφορα χρηματοπιστωτικά χρεόγραφα του Δημοσίου (Έντοκα Γραμμάτια και Ομόλογα) και των Τραπεζών.
Τα κύρια χαρακτηριστικά γνωρίσματα των επενδύσεων στα προϊόντα της χρηματαγοράς είναι:
— ο πολύ μικρός κίνδυνος που προσφέρουν οι τοποθετήσεις αυτές
— η βραχυπρόθεσμη διάρκεια των επενδύσεων αυτών, και
— η εύκολη ρευστοποίηση των επενδύσεων αυτών.
Στη Χρηματαγορά, αγοράζουν και πουλάνε χρεόγραφα τα Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα, δηλαδή οι Τράπεζες, οι Ανώνυμες Χρηματιστηριακές Εταιρείες (ΑΧΕ), δηλαδή οι χρηματιστές – μέλη του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών, καθώς και κάθε άλλο νομικό πρόσωπο που έχει εξουσιοδοτηθεί για την πώληση των τίτλων αυτών.
Τα Χρηματοπιστωτικά αυτά Ιδρύματα (Εμπορικές Τράπεζες, Αμοιβαία Κεφάλαια, Επενδυτικά Κεφάλαια, Συνταξιοδοτικά, κ,ά), καθώς και οι Ανώνυμες Χρηματιστηριακές Εταιρείες Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών (ΑΧΕΠΕΥ) που πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις, αγοράζουν τους τίτλους αυτούς (χρεόγραφα) από την Πρωτογενή Αγορά. Δηλαδή, τα χρεόγραφα διατίθενται απευθείας σε αυτούς από την Κεντρική Τράπεζα (Τράπεζα της Ελλάδος), μέσω προσφορών, με τη μέθοδο της δημοπρασίας.
Από μια οικονομική άποψη, και οι χώρες λειτουργούν σαν τις εταιρείες. Εκδίδουν κρατικούς τίτλους (έντοκα γραμμάτια του δημοσίου και μεσο-μακροπρόθεσμα ομόλογα) για να δανειστούν, διατηρούν μηχανογραφημένα λογιστικά βιβλία, δηλαδή, εσόδων – εξόδων και περιουσιακών στοιχείων, τα οποία διαχειρίζονται ετησίως. Έτσι, κάθε χρόνο δημοσιεύουν τον Προϋπολογισμό και, το βασικότερο όλων, το Ισοζύγιο Πληρωμών, το οποίο, όπως ο ισολογισμός μιας εταιρείας, μας δίνει μια “εικόνα” των οικονομικών της χώρας, δηλαδή, μας δείχνει τα έσοδα της χώρας από το εξωτερικό, τα έξοδα προς το εξωτερικό, κ.ά., καθώς και τα ελλείμματα που πρέπει να καλύψει, μέσω του δανεισμού.
Σε αντίθεση από τις εταιρείες, η χώρα μας, όπως και οι υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης, στα πλαίσια της Ενιαίας Νομισματικής Πολιτικής, διαχειρίζονται τη ρευστότητά τους μέσω του Ευρωσυστήματος – που αποτελείται από τις 19 Εθνικές Κεντρικές Τράπεζες των χωρών της Ευρωζώνης -, με τις πράξεις Νομισματικής Πολιτικής, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας , η η οποία εδρεύει στην Φρανκφούρτη.
Οι βασικότερες πράξεις Νομισματικής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, οι οποίες αποτελούν τα “εργαλεία” της νομισματικής πολιτικής και, κατά συνέπεια, αυτά, της άντλησης πόρων, είναι:
— οι Πράξεις Κύριας Αναχρηματοδότησης
— οι Πράξεις Ανοικτής Αγοράς
— οι Πάγιες Διευκολύνσεις (πιστωτικές) και οι Πάγιες Πιστώσεις
— το σύστημα Υποχρεωτικών Ελάχιστων Αποθεματικών και το Ελάχιστο Όριο Διαθεσίμων, κ.ά.
Πηγή: Από το βιβλίο μου με τίτλο ” ΑΠΛΑ ΘΕΜΑΤΑ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ” (ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ)