Η οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας και, συνεπώς, η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των νοικοκυριών και η ευημερία τους, είναι ο σημαντικότερος μακροχρόνιος στόχος της ασκούμενης οικονομικής πολιτικής όλων των κυβερνήσεων, και έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των παραγωγικών και ποιοτικών δυνατοτήτων της οικονομίας.
Οι βασικοί στόχοι της ασκούμενης οικονομικής πολιτικής μιας χώρας, συνοπτικά, είναι οι εξής:
- Το μέγεθος των αγαθών ( προϊόντων) που θα παραγάγει η οικονομία της χώρας, καθώς και το μέγεθος των υπηρεσιών που θα προσφέρει, δηλαδή, η επίτευξη μιας υψηλότερης, διαχρονικά, οικονομικής ανάπτυξης στη χώρα. Όσο μεγαλύτερη είναι η ποσότητα και η ποιότητα του εγχώριου παραγόμενου προϊόντος, σε συνδυασμό με άλλες παραμέτρους και τις συνιστώσες του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος – που είναι η κατανάλωση, η επένδυση, οι κρατικές δαπάνες και οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών – τόσο βελτιώνεται το βιοτικό επίπεδο των πολιτών της χώρας.
- Η διατήρηση της απασχόλησης των κατοίκων της χώρας σε υψηλό επίπεδο, δηλαδή, η επίτευξη πλήρους απασχόλησης στο παραγωγικό δυναμικό της χώρας. Στόχος των κυβερνήσεων είναι να διατηρείται η απασχόληση σε όσο το δυνατόν υψηλό επίπεδο, ώστε η ανεργία των πολιτών να παραμένει στο χαμηλότερο επίπεδο.
- Η σταθερότητα του γενικού επιπέδου των τιμών.
Το γενικό επίπεδο των τιμών πρέπει να βρίσκεται σε σταθερότητα, ώστε να αποφεύγονται οι πληθωριστικές πιέσεις, που οδηγούν αναπόφευκτα σε μία διαδικασία συνεχούς αύξησης των τιμών. Λέγεται ότι, ο πληθωρισμός αποτελεί για τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους και γενικά για τους εργαζόμενους, τη χειρότερη μορφή φορολογίας.
Για αυτό, η συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει αναθέσει στο Ευρωσύστημα – που αποτελείται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τις 19 Κεντρικές Τράπεζες των χωρών της Ευρωζώνης – την εντολή, ώστε να διατηρείται η σταθερότητα των τιμών, γεγονός που θεωρείται ορθολογικό από οικονομικής άποψης, δεδομένου ότι η σταθερότητα τιμών ενεργεί, όπως προαναφέραμε, προς όφελος των εργαζομένων και εις βάρος της αισχροκέρδειας.
Η σταθερότητα των τιμών στηρίζεται στην οικονομική θεωρία και τις εμπειρικές μελέτες, οι οποίες βεβαιώνουν και επαληθεύουν ότι με τη διατήρηση της σταθερότητας των τιμών, η ασκούμενη νομισματική πολιτική – η οποία εκτελείται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα -, συμβάλλει σε μέγιστο βαθμό στη γενική οικονομική ευημερία των πολιτών, οδηγώντας με τον τρόπο αυτό τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε υψηλότερα επίπεδα οικονομικής δραστηριότητας και απασχόλησης.
- Το θετικό εμπορικό ισοζύγιο της χώρας.
Βασικός στόχος του μέτρου αυτού είναι η επίτευξη ισορροπίας, μεταξύ των υποχρεώσεων και των απαιτήσεων μιας χώρας, η οποία προκύπτει από τις συναλλαγές της με τις άλλες χώρες. Δηλαδή οι εισαγωγές και εξαγωγές της χώρας να βρίσκονται σε ισορροπία και να αποφεύγονται τα ελλείμματα ή να διατηρούνται αυτά σε πολύ χαμηλά επίπεδα, σύμφωνα με τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κατά κανόνα, τα ελλείματα αποφεύγονται όταν οι επενδύσεις καλύπτονται από τις εγχώριες αποταμιεύσεις. Ήδη, στη χώρα μας, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου από τις αρχές της δεκαετίας του 1950 είναι μονίμως αρνητικό και αυτό οφείλεται στην υστέρηση της εθνικής αποταμίευσης έναντι των εγχώριων επενδύσεων. Το έλλειμμα αυτό της αποταμίευσης στην Ελλάδα οδήγησε, με τη σειρά του, στην υστέρηση της παραγωγής έναντι της κατανάλωσης. Αυτό θα πει ότι, ως λαός, καταναλώνουμε περισσότερα από όσα παράγουμε και κατά συνέπεια, αναγκαζόμαστε να καλύπτουμε τις καταναλωτικές μας ανάγκες με ξένους πόρους και με αθρόες εισαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών. Αυτή η παραγωγική ανεπάρκεια οφείλεται στις μεγάλες και επί σειρά ετών συσσωρευμένες απώλειες της διεθνούς ανταγωνιστικότητας στην ελληνική οικονομία.
- Η ορθή ανακατανομή των παραγωγικών πόρων και η δίκαια διανομή του εισοδήματος των νοικοκυριών.
Στόχος των χωρών εδώ είναι η δικαιότερη κατανομή του εισοδήματος, δηλαδή η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη μείωση των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων που τυχόν παρατηρείται στα νοικοκυριά κατά τη διανομή του εισοδήματος. Αυτό επιτυγχάνεται, σε κάποιο βαθμό, με τη χορήγηση διάφορων κοινωνικών επιδομάτων, όπως ανεργίας, αναπηρίας, στέγασης (επιδότησης ενοικίου), γέννησης παιδιού, πολυτέκνων, κ.ά.
Τα μέτρα (εργαλεία) της μακροοικονομικής πολιτικής, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι κυβερνώντες μιας χώρας , διακρίνονται στις παρακάτω βασικές κατηγορίες:
- Σε μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής.
Τα μέτρα αυτά αναφέρονται στις μεταβολές των εσόδων και των εξόδων του Κρατικού Προϋπολογισμού της χώρας, Κύρια πηγή εσόδων αποτελούν οι φόροι και δευτερευόντως, ο δανεισμός, με την έκδοση εντόκων γραμματίων και ομολόγων του δημοσίου, ενώ κύρια πηγή εξόδων, δηλαδή δημοσίων δαπανών, αποτελούν οι μισθοί του δημοσίου και οι συντάξεις, που υπερβαίνουν το 50% του προϋπολογισμού, καθώς και οι κοινωνικές δαπάνες, οι τόκοι εξόφλησης των δανείων, κ.ά.
Σύμφωνα με τη συνθήκη του Μάαστριχτ, το όριο του δημοσιονομικού ελλείμματος στις 19 χώρες της Ευρωζώνης δεν πρέπει να υπερβαίνει το 3%. Στη χώρα μας, ως γνωστό, το δημοσιονομικό έλλειμμα ήταν από το έτος 1948 μονίμως αρνητικό, ενώ το 2009 κυμάνθηκε σε δυσθεώρητο ύψος και κυμάνθηκε στο 15% περίπου του ΑΕΠ, επιβαρύνοντας υπερβολικά το δημόσιο χρέος της χώρας μας, με όλες τις γνωστές δυσμενείς συνέπειες των μνημονίων που υποστήκαμε.
- Σε μέτρα νομισματικής πολιτικής.
Τα μέτρα αυτά αναφέρονται στις μεταβολές της Προσφοράς και Ζήτησης χρήματος της χώρας, καθώς και στις μεταβολές του επιτοκίου.
Η νομισματική πολιτική στην Ελλάδα και στις 18 υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης, ασκείται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ( ΕΚΤ), η οποία εξασφαλίζει τη διατήρηση της σταθερότητας των τιμών, καθώς και τις συναλλαγματικές ισοτιμίες του Ευρώ.
Σύμφωνα με την ΕΚΤ, σταθερότητα των τιμών υπάρχει όταν ο ρυθμός πληθωρισμού στις χώρες της ΕΕ είναι μικρότερος του 2%.
Η νομισματική πολιτική μπορεί να είναι επεκτατική ή περιοριστική. Στην μεν επεκτατική πολιτική αυξάνεται από την ΕΚΤ η ποσότητα του χρήματος στην αγορά, ενθαρρύνοντας έτσι την οικονομική ανάπτυξη των χωρών, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, όπως π.χ. η τωρινή με την εξάπλωση της πανδημίας του κορωνοïού που έπληξε το σύνολο των οικονομιών.
Αντίθετα, στην περιοριστική νομισματική πολιτική μειώνεται από την ΕΚΤ η ποσότητα του χρήματος στην αγορά, προς αποφυγή των πληθωριστικών πιέσεων.
- Σε μέτρα εισοδηματικής πολιτικής.
Τα μέτρα αυτά αναφέρονται στις μεταβολές των πραγματικών (διαθέσιμων, μετά την αφαίρεση των φόρων) εισοδημάτων, με τα οποία αμείβονται οι πολίτες μιας χώρας.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι στα μέτρα της εισοδηματικής πολιτικής δεν επεμβαίνουν τα όργανα της ΕΕ, σύμφωνα με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, αλλά υπεύθυνες για την ορθολογική τήρηση των δημοσιονομικών κανόνων είναι οι 28 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανεξάρτητα από τις πιέσεις που δέχτηκε η χώρα μας για την υποτίμηση των μισθών και συντάξεων, προς αποφυγή της χρεοκοπίας.
Ωστόσο, περισσότερο, το μέτρο της υποτίμησης των μισθών και συντάξεων μας υπεβλήθη από τα παγίως εφαρμοζόμενα μέτρα και τις ασκηθείσες πιέσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Εν κατακλείδι, οι στόχοι και τα λαμβανόμενα μέτρα (εργαλεία) της οικονομικής (μακροοικονομικής) πολιτικής, έχουν ως σκοπό την οικονομική ανάπτυξη των χωρών και συνεπώς, τη βελτίωση των εισοδημάτων, τη μείωση της ανεργίας, την ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής και γενικότερα, την οικονομική πρόοδο και την ευημερία των πολιτών.
Πηγή: Από το τελευταίο μου βιβλίο με τίτλο: «ΑΠΛΑ ΘΕΜΑΤΑ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ» που διατίθεται στα βιβλιοπωλεία της Ρόδου, «Το δέντρο» και «Ακαδημία». Τηλ. 6946911101