Οι οικονομικοί ή επιχειρηματικοί κύκλοι, όπως αποκαλούνται, είναι το φαινόμενο των επαναλαμβανόμενων διακυμάνσεων που παρατηρούνται στο επίπεδο της γενικής οικονομικής δραστηριότητας μιας χώρας, σε μία χρονική περίοδο.
Ο όρος οικονομικός κύκλος, δεν σημαίνει αναγκαστικά κάποια περιοδικότητα ή κανονικότητα κατά την εμφάνισή του, ωστόσο, οι διάφορες φάσεις από τις οποίες διέρχεται η οικονομία στη διάρκεια του κύκλου, έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά και ουσιαστικά, είναι ίδιες για όλους τους κύκλους.
Υπάρχουν δύο βασικές φάσεις από τις οποίες διέρχεται η οικονομία, κατά τη διάρκεια ενός οικονομικού ( επιχειρηματικού) κύκλου. Αυτές είναι, η φάση της ανόδου και η φάση της καθόδου. Η μετάβαση από τη φάση ανόδου στη φάση καθόδου δεν γίνεται αμέσως, αλλά απαιτείται κάποια χρονική περίοδος. Ωστόσο, η μετάβαση αυτή από την άνοδο της οικονομίας στην κάθοδο περνάει από τη φάση της κρίσης, που είναι η κορυφή του κύκλου. Αντίστροφα, η μετάβαση από τη φάση της καθόδου στη φάση της ανόδου περνάει από τη φάση της ύφεσης, που είναι το χαμηλότερο σημείο του οικονομικού κύκλου.
Οι φάσεις των οικονομικών κύκλων, είναι οι εξής τέσσερις:
α) Η φάση της ύφεσης, χαρακτηρίζεται από μία έντονη και εκτεταμένη ανεργία, από την έλλειψη επενδύσεων, και από την ανεπαρκή ζήτηση καταναλωτικών αγαθών, με αποτέλεσμα η παραγωγή και το εισόδημα των κατοίκων της χώρας να βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδό τους..
β) Η φάση της ανόδου, χαρακτηρίζεται από μια ώθηση στην οικονομία, η οποία την οδηγεί στην ανοδική της πορεία. Η ώθηση αυτή, μπορεί να οφείλεται σε κάποια τεχνολογική πρόοδο, η οποία οδηγεί. στην ανάληψη νέων επενδύσεων ή σε μία γενναία αύξηση των δημοσίων και των ιδιωτικών επενδύσεων, οι οποίες από κοινού, οδηγούν στην αύξηση της συνολικής ζήτησης της οικονομίας.
.Δηλαδή, η αύξηση των επενδύσεων οδηγεί στην αύξηση της παραγωγής, αυτή με τη σειρά της, οδηγεί στη αύξηση της απασχόλησης και στην αύξηση του εισοδήματος των καταναλωτών, ενώ, τέλος, η αύξηση του εισοδήματος οδηγεί στην αυξημένη ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών για κατανάλωση, δηλαδή στην αύξηση της παραγωγής. Η διαδικασία αυτή αποτελεί, κατά κάποιο τρόπο, τον ενάρετο οικονομικό κύκλο, που εκφράζεται ως: παραγωγή-εισόδημα-ζήτηση(κατανάλωση)-παραγωγή.
γ) Η φάση της κρίσης εμφανίζεται, όταν η οικονομία έχει φτάσει στο ανώτατο σημείο της, δηλαδή στο τελευταίο στάδιο της ανοδικής της πορείας και, επομένως, στο επίπεδο της πλήρους απασχόλησης. Στο σημείο αυτό, η αύξηση της παραγωγής γίνεται δυσκολότερη, καθώς το κόστος παραγωγής αυξάνεται – λόγω της παρατηρούμενης στενότητας, κυρίως στην εξειδικευμένη εργασία -, με αποτέλεσμα να έχουμε μία γενικευμένη αύξηση των τιμών στα αγαθά και τις υπηρεσίες.. Τότε κάνει την εμφάνισή του ο πληθωρισμός, που γίνεται όλο και πιο έντονος, και, ο οποίος – όπως λένε οι οικονομολόγοι -, αποτελεί τη χειρότερη μορφή φορολογίας στα νοικοκυριά.
δ) Η φάση της καθόδου, παρουσιάζει τα αντίθετα χαρακτηριστικά από εκείνα της ανόδου. Δηλαδή, στη φάση αυτή έχουμε: μείωση των επενδύσεων, μείωση της παραγωγής, μείωση της απασχόλησης και των εισοδημάτων και, κατά συνέπεια, μείωση της κατανάλωσης.
Άλλες φορές η φάση της καθόδου τελειώνει γρήγορα, οπότε ξαναρχίζει η οικονομία την ανοδική της πορεία, ενώ άλλες φορές οδηγεί σε παρατεταμένη ύφεση.
Η Ελλάδα, αποτελεί ζωντανό παράδειγμα της καθόδου της οικονομίας και της παρατεταμένης ύφεσης, με όλες τις δυσμενείς και επίπονες συνέπειες που αυτές προκάλεσαν, τόσο στον παραγωγικό τομέα της χώρας, όσο και στο τομέα της απασχόλησης και του εισοδήματος, όλων σχεδόν των κλάδων εργαζομένων και, κυρίως, στους μισθωτούς και τους συνταξιούχους..