Σε προηγούμενο άρθρο μου που δημοσιεύτηκε στις 7/12/2021, περιέγραψα πώς προσδιορίζεται ο πληθωρισμός με βάση τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, ο οποίος καταρτίζεται από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ).
Στο σημερινό μου άρθρο, αναφέρομαι στις σημαντικότερες, κατά τη γνώμη μου, συνέπειες του πληθωρισμού.
Όπως ορίζεται, με τη λέξη πληθωρισμό, εννοούμε τη συνεχή αύξηση που επέρχεται στο γενικό επίπεδο των τιμών των αγαθών και υπηρεσιών μιας χώρας, κατά τη διάρκεια μιας ορισμένης χρονικής περιόδου. Όταν όμως παρουσιάζεται αύξηση στις τιμές ορισμένων μόνον προϊόντων και υπηρεσιών, τότε δεν έχουμε το φαινόμενο του πληθωρισμού.
Προϋπόθεση, δηλαδή, για την ύπαρξη του πληθωρισμού, είναι η συνεχής και αισθητή αύξηση των τιμών των αγαθών και υπηρεσιών που καταναλώνονται από τα νοικοκυριά.
Επομένως, ο πληθωρισμός ισοδυναμεί με μία διαρκή μείωση της αγοραστικής δύναμης του χρήματος, με αποτέλεσμα για την αγορά των ίδιων προϊόντων και υπηρεσιών, διαχρονικά, να απαιτούνται περισσότερα χρήματα από τα νοικοκυριά. Εδώ, μπορούμε να πούμε, ότι ο πληθωρισμός “αδειάζει” το “καλάθι της νοικοκυράς”.
Η εκτίναξη των τιμών, εκτός του ότι επιβαρύνει δυσανάλογα τα ευάλωτα νοικοκυριά, μειώνοντας ουσιαστικά το διαθέσιμο εισόδημά τους, δημιουργεί και ένα αίσθημα ανασφάλειας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ομαλή συνοχή της κοινωνίας
Δηλαδή, ο πληθωρισμός, είναι ένα φαινόμενο που διαταράσσει την ομαλή λειτουργία του οικονομικού συστήματος μιας χώρας, και γι’ αυτό προκαλεί αρνητικές επιδράσεις σε όλους τους τομείς και σε όλα τα μεγέθη της οικονομίας.
Μία από τις κύριες συνέπειες του πληθωρισμού, όπως προαναφέραμε, είναι ότι ζημιώνει τα νοικοκυριά και περισσότερο εκείνους που εισπράττουν σταθερά εισοδήματα. Δηλαδή, ζημιώνει τους μισθωτούς και συνταξιούχους, φαλκιδεύοντας έτσι τα εισοδήματά τους. Γι’ αυτό, δικαίως λέγεται, ότι ο πληθωρισμός είναι για τους μισθωτούς και συνταξιούχους η πιο σκληρή μορφή φορολογίας.
Κατά συνέπεια, με τον πληθωρισμό οξύνονται οι ανισότητες, πλήττοντας περισσότερο τα πιο ευάλωτα εισοδηματικά στρώματα, τα οποία αναγκάζονται να ξοδεύουν μεγαλύτερο μέρος από το διαθέσιμο εισόδημά τους σε δαπάνες ανελαστικές, δηλαδή σε δαπάνες για τρόφιμα, ηλεκτρισμό, θέρμανση, καύσιμα, κ.ά.
Ο πληθωρισμός, επίσης, αυξάνει το κόστος του χρήματος, επειδή συμβάλλει στην αύξηση των επιτοκίων. Έτσι, επιβαρύνει αρχικά τους πολίτες και τον επιχειρηματικό κόσμο με τις επιπλέον δαπάνες πληρωμής των τόκων, από τα δάνεια που αυτοί συνάπτουν, ιδιαίτερα δε, επιβαρύνει το δημόσιο, αυξάνοντας το δημόσιο χρέος, με την επιπλέον επιβάρυνση των τόκων.
Ακόμη, με τον πληθωρισμό, δημιουργείται δυσμενής εξέλιξη στο ισοζύγιο πληρωμών της χώρας, αφού η αλλαγή των σχέσεων που παρατηρείται μεταξύ των αυξημένων εγχώριων τιμών και των τιμών των χωρών του εξωτερικού, καθιστά τα ομοειδή εγχώρια προϊόντα ακριβότερα. Επομένως, ο πληθωρισμός συμβάλλει στην αύξηση των εισαγωγών, υποσκάπτοντας έτσι την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας..
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Λιανικής Πώλησης Ελλάδος (ΣΕΛΠΕ), το 73-74% των προϊόντων που πωλούνται στη χώρα μας είναι εισαγόμενα. Αυτό σημαίνει ότι, οποιαδήποτε επιβάρυνση συμβαίνει στο εξωτερικό, αυτή επηρεάζει και τη χώρα μας.
Ήδη, την τρέχουσα περίοδο, στον υφιστάμενο πληθωρισμό που θεωρείται εισαγόμενος, συμβάλλουν περισσότερο οι δευτερογενείς – εξωγενείς παράγοντες, κυρίως του φυσικού αερίου, οι οποίες τρέφουν τις πληθωριστικές πιέσεις στην ελληνική οικονομία. Σε αυτές συμμετέχουν: το κόστος των ναύλων, οι ελλείψεις των πρώτων υλών και των ενδιάμεσων προϊόντων – εξαιτίας της επιδημίας, το κόστος στην εφοδιαστική αλυσίδα, οι αυξημένες τιμές των δημητριακών, που όπως λέγεται από τους αρμόδιους, τα δημητριακά αποτελούν τους πρωταγωνιστές στο κόστος της διατροφικής αλυσίδας πολλών άλλων τροφίμων, κ,ά.
Οι ιθύνοντες, ωστόσο, φοβούνται για τυχόν ενδεχόμενη ενεργοποίηση της σπειροειδούς – όπως λένε οι οικονομολόγοι – εξέλιξης της αύξησης τιμών και μισθών, η οποία ενεργοποιεί έναν επαναλαμβανόμενο φαύλο κύκλο ανατιμήσεων και μισθολογικών αυξήσεων, που, εάν συμβεί, θα πλήξει τις διαδικασίες της οικονομικής ανάπτυξης, όπως συνέβη και στο παρελθόν με τις πετρελαϊκές κρίσεις του 1973 και 1978, καθώς και εκείνες των δεκαετιών 1980 και 1990, με τη γνωστή σε όλους μας Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή (ΑΤΑ).
Θεωρείται, όμως, δεδομένο και ενθαρρυντικό ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ισχυρούς αντιπληθωριστικούς μηχανισμούς που αποθαρρύνουν την οποιαδήποτε έξαρση των πληθωριστικών πιέσεων. Εξάλλου, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι υπεύθυνη για τη χάραξη και την εφαρμογή της οικονομικής και νομισματικής πολιτικής, και ένα από τα κύρια καθήκοντά της είναι η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών στη ζώνη του ευρώ, ούτως ώστε η αγοραστική αξία του ευρώ να μη διαβρώνεται από τον πληθωρισμό.
Ωστόσο, παρά τις αρνητικές συνέπειες, υπάρχει και μία έμμεση θετική συνέπεια του πληθωρισμού, ότι δηλαδή “φουσκώνει” το ονομαστικό ΑΕΠ της χώρας, με αποτέλεσμα να ενισχύονται τα έσοδα του κράτους, από τις αυξημένες εισπράξεις των επιχειρήσεων και την συνεπακόλουθη αύξηση των φορολογικών εισπράξεων.
Παράλληλα, με την ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ μειώνεται και το Δημόσιο Χρέος της χώρας – που είναι δυσανάλογα το υψηλότερο στην ΕΕ -, ως ποσοστό του ΑΕΠ, γιατί μειώνεται η σχέση του Χρέους προς το ΑΕΠ.
Ανακεφαλαιώνοντας, διαπιστώνουμε ότι ο πληθωρισμός:
— Φαλκιδεύει τα εισοδήματα των μισθωτών και συνταξιούχων, καθώς και εκείνων που έχουν σταθερά εισοδήματα.
—Διευρύνει τις οικονομικές ανισότητες σε βάρος των ευπαθών ομάδων του πληθυσμού και αυξάνει το βαθμό της φτώχειας.
—Υποσκάπτει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας σε βάρος της εγχώριας παραγωγής και, κατά συνέπεια, επιδεινώνει το εμπορικό μας ισοζύγιο, με την αύξηση των εισαγωγών και τη μείωση των εξαγωγών, γιατί καθιστά τα ελληνικά προϊόντα ακριβότερα.
— Επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό, κατά την αποπληρωμή των δανείων, αυξάνοντας το Δημόσιο Χρέος της χώρας.
Γενικά, ο υψηλός πληθωρισμός, διαταράσσει την ομαλή λειτουργία του οικονομικού συστήματος, σε όλους τους τομείς και σε όλα τα βασικά μεγέθη της οικονομίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη χώρα μας.